ΒΟΛΟΣ 10-05-2003
Αρχιμ. Νεκτάριος Δροσος
Τω καιρώ του Βασιλέως Αλεξίου Α΄ του Κομνηνού (1081-1118) εγένετο καταδρομή κατά των Ελλήνων ώστε και τα Μύρα της Λυκίας όπου ευρίσκετο το πάνσεπτον Λείψανον του Αγ. Νικολάου οι Αγαρινοί κατέστρεψαν και ηρήμωσαν.
Του Θεού συνεργούντος έμεινεν μόνον η Μητρόπολις. Εμφανισθείς δε ο Άγιος κατ’ όναρ είς ευλαβή Πρεσβύτερον της Πόλεως Βάρη, του διεμήνησε να πορευθεί είς τα Μύρα της Λυκίας να σηκώσει τα Λείψανά του και να τα μεταφέρει είς Πάρον, διότι ούτως ηυδόκησεν ο Κύριος.
Αφού ο Πρεσβύτερος διηγήθη είς Κλήρον και Λαόν τα του Αγίου Νικολάου προστάγματα, ητοίμασαν από κοινού τρία πλοία μετά Ιερέων και Διακόνων και αφού έφθασαν στα Μύρα ηρώτησαν τους εκεί τέσσαρας Μοναχούς: Πού είναι ο τάφος του Αγίου;
Σκάψαντες λοιπόν το έδαφος εύρον την θήκην μετά των Λειψάνων, η οποία αύθις ανέβλυσε ευωδία Μύρου Πολυτίμου το οποίο εκένωσαν είς δοχεία.
Παρέλαβον λοιπόν οι Βαριανοί την καλήν πραγματεία και μετά 20 ημερών ταξείδιον την 20ην Μαΐου ημέρα Κυριακή έφθασαν είς Ιταλίαν.
Κατέθεσαν το Λείψανον είς τον Ναόν του Τιμίου Προδρόμου και έως την Πέμπτην ημέρα εγένοντο 110 θαύματα. ΄Οθεν μετά 3 χρόνους αφού έκτισαν Εκκλησίαν του Αγίου μετέθεσαν τα Ιερά Λείψανα είς αυτήν και επεκράτησε η συνήθεια να εορτάζεται κατ’ έτος η μετακομιδή των Λειψάνων την 20ην Μαΐου τόσον διά την εκ Μύρων εις Βάρην μετακομιδήν όσον και διά την εκ του Προδρόμου είς την νέαν Εκκλησίαν μετάθεσιν.
Η τιμή του Αγίου Νικολάου
Είς το Αγιον ΄Ορος.
Η ορθόδοξος Εκκλησία μας από αρχαιοτάτων χρόνων τιμά ιδιαίτερα τον ΄Αγιον Νικόλαον έχοντας θεσπίσει (όπως) η Πέμπτη ημέρα της εβδομάδος να είναι αφιερωμένη στους Αγίους Αποστόλους και στον ΄Αγιο Νικόλαο.
Στο ΄Αγιον Όρος, κατά παράδοσιν η τιμή του Αγίου Νικολάου αποδεικνύεται μεγαλύτερη παντός Αγίου.
Έκ των είκοσι Ιερών Μονών, η του Γρηγορίου, Σταυρονικήτα και Δοχειαρίου (είναι) τιμώνται είς μνήμην του Αγίου Νικολάου.
Το Κελλίον της Μονής Χιλιανδαρίου στις Καρυαίς που είναι γνωστόν ως των «Μπαρμπεράδων» είχε αναθέσει στον ΄Αγιο Νικόδημο την συγγραφή της ακολουθίας επί τη ανακομιδή και μετακομιδή των Ιερών του Αγίου Νικολάου Λειψάνων, (περίληψη του συναξαρίου της μετακομιδής διάβασα προηγουμένως). Ο ιερός υμνογράφος, αγιορείτης, πεπαιδευμένος και σοφώτατος διδάσκαλος , δεν διστάζει να αποκαλέση τον ΄Αγιον είς το Δοξαστικό των Αίνων «Πανάγιον» κατά μίμησιν του Παλαιού Υμνογράφου εγκώμιον που ανήκει αποκλειστικά στην Υπεραγία Θεοτόκον. Και μάλιστα δεν συνθέτει νέον Δοξαστικό αλλά ευλαβικά αντιγράφει το ίδιο.
Ο εγκωμιαστικός λόγος ως υμνογραφική έκφρασις δεν μαρτυρεί απλά το μέγεθος της αρετής και της αγιότητος του, αλλά σηματοδοτεί την σχέση του με την Αθωνική Πολιτεία.
Ο Άγιος είναι στην συνείδηση των μοναχών οριοφύλαξ του Αγίου Όρους.
Υπάρχουν σε όλα τα Σταυροπηγιακά Μοναστήρια (εκτός των τριών ειδικά αφιερομένων στην μνήμη του) Παρεκκλήσια τα οποία λειτουργούνται κάθε Πέμπτη.
Στις Καρυές μόνον, μπορούμε να αναφέρουμε τα Κελλία του Χαλκιά, του Βραχνιώτη, του Μπουραζέρη, του Διαδόχου, του Παπα-Αρτέμη, του Γεροντίου, του Καπρούλη, του Τυπογράφου, του Ροδάκη, του Ιωσήφ του Κυπρίου, του Παπα-Μάξιμου, τον Ναό στο Κοιμητήριον της Κουτλουμουσίου, το κελλί των Γυφτάδων, το κάθισμα της Κουτλουμουσίου της Καλιάγρας και των Μπαρμπεράδων, τα οποία τιμώνται στο όνομα του Αγίου μας.
Επιτρέψατε μου να πω ότι, οι Αγιορείται Μοναχοί που ενίοτε έξω από την καθώς πρέπει κοσμική τάξη, θυμιατίζουν εξ αποστάσεως τους μηδέποτε προσευχομένους, και Λιτανεύουν μετά το Πάσχα την εικόνα της «Μητέρας» επί 4 ή 6 ώρες στα μονοπάτια του όρους, έχουν την δογματική συνείδηση κρατώντας την ομβρέλα της Παναγίας, με φαινομενική αναρχία, να λέγουν με συγκίνηση ότι, «αν πεθάνει ο Θεός θα αφήσει στο πόδι του, τον Άγιο Νικόλαο».
Αυτή η πίστης, ιστορικά, οφείλεται στην διάσωση και ελευθέρωση του Πέτρου του Αθωνίτου από τις φυλακές των Αγαρηνών δια της εμφανίσεως του Αγίου Νικολάου που τον οδήγησε στη Ρώμη, εγένετο Μοναχός και κατά θείαν αποκάλυψιν έφθασεν στον ΄Αθωνα ασκητεύσας πεντήκοντα τρία έτη ως πρώτος οικιστής του Αγίου Όρους. Ήταν ο ΄Αγιος Πέτρος ο Αθωνίτης.
«Η ασματική ακολουθία της ανακομιδής και μετακομιδής των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Πατρός ημών Νικολάου Αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας του Θαυματουργού μετά παρακλητικού κανόνος και χαιρετισμών» (24 οίκων).
Η ακολουθία ως είπωμεν ανετέθη είς τον Όσιο Νικόδημο τον Αγιορείτη υπό των αειμνήστων γεροντάδων του Κελλίου «Κοχλιαρά» επονομαζομένου των «Μπαρμπεράδων» της Ι. Μ. Χιλιανδαρίου κείμενο κατέναντι της σκήτεως του Αγίου Ανδρέα (Σεράϊ) εις τας Καρυάς.
Ο Άγιος Νικόδημος εν υποσημειώσει, αναφέρει είς το Συναξάριον της 20ης του μηνός Μαϊου: «Εις την εορτήν ταύτην ακολουθίαν έποίησεν η εμή αδυναμία μετά κανόνος και ο βουλόμενος εορτάζειν τον ΄Αγιον ζητησάτω ταύτην, ήτις ευρίσκεται εν τινί κελλίω επικαλουμένω των «Μπαρμπεράδων» πλησίον των Καρυών».
Είς την επανέκδοσιν της ακολουθίας του Αγίου Νικοδήμου (1993) ο εκδότης Αρχιμ. Γαβριήλ Ρέππας, Καθηγητής της Αθωνιάδος Εκκλησιαστικής Ακαδημίας, αναφέρει ότι έχουν τυπωθεί και οι εξής ιεραί ακολουθίαι του Αγίου Νικολάου.
α) Βίκτωρος Κλαπατζαρά.
β) Ανωνύμου τινός.
γ) Πλήρης ακολουθία, υπό του Γερασίμου Μον. Μικραγιαννανίτου 1978.
δ) Ακολουθία της ανακομιδής, υπό Ιωσήφ Σπηλιώτου Μοναχού, Νέα Σκήτη, 1970.
ε) Κανών είς την Ανακομιδήν, Κώδιξ Ι.Μ. Κρυπτοφέρρης (Β 61ν, Φυλ. 168) συντεθείς υπό Στεφάνου.
Διά την ασματικήν ακολουθίαν της μετακομιδής υπό του Αγίου Νικοδήμου έχω να παρατηρήσω:
α) Ότι είναι άρτια, επιμελημένη και αναλόγου αξίας με τις γνώσεις του Αγίου και την πανοραμική του μνήμη.
Δεν είναι ωστόσο διακριτή υμνογραφικής έμπνευσης όπως η πρώτη ακολουθία της μνήμης του Αγίου, και θεωρώ ότι ο Υμνογράφος, έχοντας επίγνωση των δυνατοτήτων του, δέχεται την παραγγελία των γεροντάδων, προσπαθεί να τιμήσει τον Άγιο και ταπεινά αποδέχεται την ανωτερότητα του πρώτου Υμνογράφου διατηρώντας το Δοξαστικό των Αίνων ως Ποίημα χαρισματικής έμπνευσης.
β) Ο Άγιος Νικόδημος εμμένει στην χάριν της μυροβλησίας του Αγίου, τον θεωρεί κρήνην μυροβλυτούσαν, πηγήν μυροχεύμονα και συνθέτει Χαιρετισμούς – Ικεσίας και ΄Ασματα σε σχέση πάντα με το ακένωτον μύρον.
Ιδιαιτέρως είς τους οίκους των Χαιρετισμών το θέμα είναι το ΜΥΡΟΝ και συμπληρωματικά προβάλει τις ψυχικές αρετές του Αγίου ωσάν το θαύμα να είναι η απόδειξις της Αγιότητος και η αιτία της τιμής του Αγίου Πατρός.
Ταύτα, ως μοναχός τω Αγίω ψελλίσας,
αυτού ταίς ευχαίς, τυχείν εκζητήσας,
την συγγνώμην Υμών αιτούμαι,
ως ελλειπώς ομιλήσας.
Ευχαριστώ
Αρχιμ. Νεκτάριος Δρόσος