2001
Χατζηγιάννειο Πνευματικό Κέντρο Λάρισας
Σεβασμιώτατε Άγιε Λαρίσης κ.κ. Ιγνάτιε
Πανοσιολογιώτατε γέροντα π. Ιωακείμ
Σεβαστέ μας παπα-Αναστάση
Σεβαστοί Πατέρες
Εντιμότατοι Άρχοντες (κ. Σάπκας)
Κυρίες και Κύριοι
Ευλογείτε
Σας καλωσορίζω στην παρουσίαση του βιβλίου «Αθωνικά δίπτυχα» του «Ιερομονάχου Αναστασίου.
Το βιβλίο θα παρουσιάσουν:
Ο Ιερομόναχος π. Ιωακείμ Αγιορείτης
Ο κ. Γαβριήλ Ν. Πεντζίκης
Και ο υποφαινόμενος (π. Νεκτάριος Δρόσος)
Χαιρετισμό θα κάμνει ο Αντιδήμαρχος Πολιτσισμού Λαρισαίων κ. Σάπκας.
Επειδή κατά την εκκλησιαστικήν τάξιν, διά να «ξεκινήσει» η παρουσίαση του βιβλίου πέρα από την ευγενή και πρόθυμον χορηγία της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού, ζητήσαμε και ελάβαμε την ευλογία της Εκκλησιαστικής Αρχής της πόλεως, ευχαριστούμε τον Σεβασμιώτατον Ποιμενάρχη Λαρίσης, και θεωρούμε μεγάλη τιμή την παρουσία του δι’ εκπροσώπου αυτού, κ.κ. Πρωτοσυγκέλλου π. Αχιλλίου Τσούτσουρα.
Λάρισα 6-2-2001
«Ο ΠΑΠΑ-ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΟ ΑΡΧΑΓΓΕΛΑΚΙ ΤΟΥ ΑΘΩ».
Ήτα δύσκολο να πείσουμε τον παπα-Αναστάση να δεχθει:
1.- να γίνει η παρουσίαση των έργων του στην πόλη μας.
2.- Πολύ δυσκολότερο να σταθεί δίπλα μας, ενώπιον ακροατηρίου, και
3.- αδύνατον να μιλήσει για τα Αθωνικά (του) Δίπτυχα.
«Κάμετε ότι νομίζετε, έλεγε, μπορεί και να ’ρθω……».
Ανέλαβα λοιπόν, να σας ξεναγήσω ως εκπρόσωπος του πατρός Αναστασίου και όπου, στην συνέχεια αντιλαμβάνεσθε κείμενο λόγου, μιλά ο παπα-Αναστάσης. όπου, προτάσσω σελίδα με αριθμό π.χ. 36, 42 κ.λ.π. είναι «κείμενο» που έχει γράψει ο παπα-Αναστάσης και περιέχεται στο Λεύκωμα.
Με τον τρόπο αυτό θα ακούσετε τον παπα-Αναστάση.
*Υποσημείωση: (όπου η λέξης «γέροντας» υπονοείται ο καθηγούμενος της σεβασμίας Μονής Κουτλουμουσίου, Αρχιμ. Χριστόδουλος).
Ο ΠΑΠΑ-ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΟ ΑΡΧΑΓΓΕΛΑΚΙ ΤΟΥ ΑΘΩ.
Πριν τέσσερα χρόνια, την επομένη της συνάξεως του Αρχαγγέλου Γαβριήλ εν τω Άδειν, στις 12 Ιουνίου, πήγαμε πρωί -όρθρου βαθέως- στο Αρχαγγελάκι του παπα-Χρυσόστομου για τη Θεία Λειτουργία, ήταν ο Γέροντας ……………………., ο Ιουστίνος, ο παπα-Χρυσόστομος, τα παιδιά του και πολλοί πατέρες.
Εγώ έψαλα αριστερά.
Ήταν κάτι το υπερκόσμιο. Ο τόπος, η χάρη του Αρχαγγέλου, σου θύμιζε κάτι από Παπαδιαμαντική διήγηση.
Μετά το κέρασμα στην αυλή υπό το σύσκιον, ο Γέροντας είπε: «ο παπα-Αναστάσης όλα αυτά που βλέπει θα τα ζωγράφιζε». Εγώ χάζευα, ήταν μια σύναξη αλλιώτικη που τη ζούσα βαθιά.
Γερό-Ενώχ. Ευγενέστατος, χαρούμενος, απλός, περνούσε έτσι, από το μοναστήρι, πάντα χαριτωμένος, «να πάρει ευχή», όπως έλεγε. Είχε και κάτι τενεκεδάκια και, μέσα σ’ όλα, ζητούσε λίγο φαγητό.
- Ε, Γέροντα, έχει φαγητό; Άμα έχει, καλά είναι, άμα δεν έχει, ακόμη καλύτερα.
Ασκητικός, ακτήμων, ήσυχος, ειρηνικός. Καταγόταν από τη Ρουμανία.
«Όλα αυτά που βλέπει ο παπα-Αναστάστης, θα τα ζωγράφιζε».
«Ο λογισμός που μου έβαλε ο Γέροντας άρχισε να με πειράζει».
Η σχέση μου με τη ζωγραφική ποτέ δεν ήταν σταθερή, κάτι έκανα, αλλά άσχετα και σκόρπια.
Είχα ξεκινήσει να ζωγραφίζω δειλά-δειλά αυτά που έβλεπα στον Άθωνα, έτσι, για να τα έχω – δεν ήμουν ποτέ καλός με τις φωτογραφίες.
Με τον λόγο του αυτόν ο Γέροντας με βοήθησε να τα δω όλα αυτά και να καθίσω στην απλωταριά του «εκ Φουρνά» να τραβήξω το κομποσχοίνι μου.
Δεν θέλησα να κάνω τον κηπουρό, αλλά ένα περιβόλι. ένα περιβόλι, με όλα του τα άνθη, αλλά και με όλη τη φαινομενική του αναρχία.
- Περιβόλι είναι το Άγιον Όρος. Το περιβόλι της Παναγίας. Άνθη, οι Άγιοι Πατέρες.
- Φαινομενική αναρχία; Δεν ξέρω, ας δούμε στο περιβόλι και ας μυρίσουμε. Αν η καρδιά μας βλέπει, μυρίζει, ακούει ίσως κατανοήσει ……
Γέρων Χαρίτων. Διάβαζε το πρώτο ψαλτήρι ο Δαμασκηνός, με τον δικό του όμορφο τρόπο, με τη δική του κατάνυξη. Παρακολουθούσε ένας καλοντυμένος κύριος με γραβάτα, πλησίασε τον Γερο-Χαρίτωνα και του λέει:
- Δεν καταλαβαίνω τίποτε από αυτά που διαβάζετε.
- Δεν τα λέει σε σένα, …….. σ’ Αυτόν που τα λέει, Αυτός, καταλαβαίνει κάλλιστα.
Σελ. 11. Μια μέρα, την ώρα της θ. Λειτουργίας, στο χερουβικό, ρώτησε ο παπα-Τύχων τον γερό-Παΐσιο που τον ξελειτουργούσε:
- Ε, μπρε, προς τα πού είναι το Παρίσι;
Του έδειξε προς τα εκεί, γύρισε ο παπα-Τύχων και θυμίασε. Έξω από τη σοφία, και την τάξη, του όπως πρέπει.
«Δεν ζωγράφισα ποτέ μου για να κάνω μιάν έκθεση, πόσο μάλλον μιάν έκδοση».
«Ό,τι έκανα, το έκανα για μένα, για να διδαχτώ κάτι ακόμη από το καρποφόρο περιβόλι της Παναγίας μας, το Άγιον Όρος, ταπεινός οικήτωρ του οποίου τυγχάνω και εγώ ο ταλαίπωρος. Αυτό ίσως φανεί λίγο εγωιστικό. Ο Φαίδωνας Χατζηαντωνίου ήταν η αιτία να βγω από τον «Εγωισμό» μου, για να φθάσουμε στην παρούσα έκδοση».
Σελ. 64. Γερό-Κοσμάς. Ήρθε μεγάλος στο μοναστήρι. Είχε πει θα πάω στο Άγιον Όρος και όπου μου πουν να μείνω, θα μείνω.
Έμεινε στο Κουτλουμούσι, στο πρώτο μοναστήρι που πήγε, γιατί ο Γερο-Νικόδημος του έκανε την πρόταση να μείνει. Δεν μπορούσε να αθετήσει τον λόγο του.
Άνθρωπος απλός, εργατικός, ευχάριστος. Ήταν στην Καλιάγρα φύλακας στα ξύλα του μοναστηριού. Σε μια φουρτούνα ένα κύμα πήρε όλα τα ξύλα στο πέλαγος.
- Τα ’χασα, διηγούταν, τι να κάνω; Πήγα στους Αρχαγγέλους και άναψα το καντήλι.
Ένα άλλο κύμα έβγαλε όλα τα ξύλα στη στεριά.
Το ’λεγε και έκλαιγε.
Καιρός να πούμε για τον τίτλο του βιβλίου, «Αθωνικά Δίπτυχα».
Δίπτυχα = διότι «μνημονεύει» – αναφέρεται σε 89 ονόματα, αγωνιστών και αθλητών του καλού αγώνα.
«Μνημόσυνο αιώνιο, για τον μυστικό, επίμονο, μεγάλο και σημαντικό αγώνα τους που μας χάρισε μια μοσχοβολιά …….
Μια μοσχοβολιά, που θυμίζει αγιολείψανα και τίμιο ξύλο, αφού η ζωή τους σταυρώθηκε, μαρτύρησε και αναστήθηκε.
……. Και συνεχίζει ο παπα-Αναστάσης …
«Τα Αθωνικά Δίπτυχα δεν είναι ούτε οδηγός, ούτε οδοιπορικό για το Άγιον Όρος, αλλά κάτι από το Άγιον Όρος, το Περιβόλι της Παναγίας μας, που, όταν μπεις μέσα, σου φέρνει χαρά. Στη μια σελίδα είναι μια ζωγραφιά και στην άλλη ένα κείμενο, διηγήσεις και ζωγραφιές, κάθε μια έχει τα δικά της χρώματα. Είναι αυτά που ζω εδώ και 23 χρόνια στις Καρυές, στο Κουτλουμούσι, στο Άγιον Όρος.
Το λεύκωμα λοιπόν, έχει σχήμα Διπτύχων και λέγεται «Αθωνικό» διότι οι πατέρες που αναφέρονται είναι αγιορείται, δηλαδή, μονασταί του Όρους Άθω.
Συμπληρωματικά, προσθέτω και την γνώμη του οσιολογιωτάτου Αγιορείτου μοναχού, πατρός Μωυσέως.
«Η παρούσα ταπεινή και λιτή συγγραφή καθίσταται «λειμωνάριο», «γεροντικό», «λαυσαϊκό» ή «ευεργετινός» αθωνικός του εικοστού αιώνα, μορφών ιερών, γνωστών, ωραίων».
Σελ. 70. Γερο-Γιάννης. Τον ρώτησε ο Ιουστίνος:
- Γερο-Γιάννη θα ’σαι στο καλύβι σου να ’ρθουμε να σε δούμε;
- Ναι, ναι να ’ρθετε, θα ’μαι! Αλλά τι να σας κεράσω; Είχα λουκούμι και το ’φαγα χθες!
Με το καλάθι του περασμένο στο χέρι, που είχε μέσα ό,τι έβρισκε για φαγητό, καθόταν έξω από το κοιμητήρι, στην αυλή του πρωτάτου, πάντα με το κομποσχοίνι και την ευχή.
Απλούστατος, άκακος, μακάριος και μακαριστός.
Σεβαστέ Γέρνοντα παπα-Αναστάση.
Κουρσεύοντας λόγια δικά σας, θα τελειώσω την παρουσίαση των διπτύχων, με την αναφορά σας σε ένα Θεσσαλό γέροντα. Είναι και παραδελφός μας, δηλαδή, Κουτλουμουσιανός μοναχός.
Σελ. 102. Γερο-Ανδρέας από τη Σκήτη. Εγκατέλειψε το τάγμα των αστυνομικών και κατετάγη εθελοντικά στο τάγμα των μοναχών. Μαζί με τη μετάταξή του, εγκατέλειψε και όλες τις κοσμικές επιθυμίες. Με το κόψιμο των μαλλιών του, προσπάθησε να αρέσει στον Χριστό και να γίνει ευώδες άνθος στο περιβόλι της Παναγίας. Έζησε στη Σκήτη του Αγίου Παντελεήμονος. Εργατικός, ασκητικός, λόγιος, καλοκάγαθος. Του άρεσε η κηπουρική και η βοτανολογία. Ήξερε χιλιάδες βότανα. Ετάφη στο κελλί του Φουρνά.
Ανδρέας μοναχός, από την Καλύβη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Κουτλουμουσιανής Σκήτης του Αγίου Παντελεήμονος, κατά κόσμον Θωμάς Μπαλάς. Γεννήθηκε το 1904 στα Φάρσαλα Θεσσαλίας, εκάρη μοναχός το 1962, εκοιμήθη το 1979.
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ
Στο πατάρι του «ΙΑΝΟΥ» (16η Μαΐου) Θεσσαλονική. Άκουσα κάποιο μοναχό να λέει: «Εγώ μένω 150 μέτρα απόσταση από το ιερό κελλί του παπα-Αναστάση και όμως μόλις πριν από λίγες μέρες έμαθα ότι ζωγραφίζει. Είναι μυστικός».
Στο Καρπενήσι (28η Δεκεμβρίου) η πρεσβυτέρα Μαρία Παναγιωτοπούλου, δρ. ιστορικός και Διευθύντρια τω Γ.Α.Κ. Ευρυτανίας, είπε στην παρουσίαση του βιβλίου.
«Με το που παίρνεις στα χέρια σου το λεύκωμα αυτό, διακατέχεσαι από την επιθυμία να το διαβάσεις μεμιάς. Και γιατί σε ελκύει η προσεγμένη έκδοση και γιατί έχεις εσύ, ο κοσμικός την περιέργεια να δεις την κατάθεση ψυχής ενός μοναχού για τον ιερό αυτό χώρο. Το περιβόλι της Παναγίας. Η περιέργεια γίνεται ακόμη μεγαλύτερη, πειρασμική και βέβηλη, καθώς γνωρίζεις ότι ο χώρος αυτός σου είναι απρόσιτος. Ξέρεις πως αποκλείεται ποτέ να διαβείς την είσοδό του και να δεις με τα δικά σου οργανικά μάτια».
Ο Ηγούμενος της Μονής μας, είπε:
«Ο μοναχός είναι ο εραστής της σιωπής, του αρέσει να ψάλλει, να προσεύχεται, να στολίζει την εκκλησία, να ακούει πολύ και να βλέπει, γιατί είναι ο διά βίου μαθητευόμενος στα μυστήρια του Θεού. Ο παπα-Αναστάσης απέδωσε όλες τις πτυχές του βίου στο περιβόλι της Παναγίας. Απεικονίζει έναν κόσμο ελευθερίας, ζωτικότητας και αγάπης, όπως διαμορφώθηκε από τη μοναστική παράδοση».
Ο Γέρων Ιωακείμ Βραχνιώτης είπε:
«Έρχεστε στο Άγιον Όρος και παίρνετε τους χάρτες και ψάχνετε να βρείτε τα μοναστήρια και ρωτάτε που είναι τα κειμήλια, οι βιβλιοθήκες και οι τοιχογραφίες. Το Άγιον Όρος δεν είναι τα κειμήλια, δεν είναι οι τοιχογραφίες. Το Άγιον Όρος είναι αυτό το βιβλίο του παπα-Αναστάση. Μέσα του έχει την καρδιά του Αγίου Όρους, έχει την καρδιά των Οσίων πατέρων».
Γέροντα … Σας παρακαλώ προσωπικά, και εκ μέρους των παρευρισκομένων, να μας απευθύνεται μια ευχή, κάτι από την ευωδιά από το «μοσχολίβανο των Πατέρων».