ΕΙΣΗΓΗΣΗ
Αρχιμ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΔΡΟΣΟΣ
ΑΓΙΟΚΑΜΠΟΣ
6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1996
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Με την έναρξη της Ημερίδος, που ως θέμα έχει, την ιστορική Μελιβοία και τα περί αυτής αναφερόμενα υπό των πηγών κείμενα, τα μνημεία και τα ανασκαφικά ευρήματα, δοξάζω το όνομα του Τριαδικού Θεού που μας βοήθησε να φθάσουμε ως εδώ και επικαλούμενος την χάρη Του, δέομαι όπως ευδοκήσει να τελειώσουμε επιτυχώς το έργο μας.
Ως οργανωτής, εύχομαι καλή παρουσίαση είς τους εισηγητάς, των οποίων τα θέματα εν περιλήψει έχετε στα χέρια σας.
Στην σειρά των εισηγήσεων τηρείται χρονολογική προτεραιότητα. Δι’ αυτόν τον λόγο πρέπει πρώτος να μιλήσω εγώ. Δεν θα συνέβαινε αυτό, αν ο κ. Αθ. Τζιαφάλιας ευρίσκετο στην Ελλάδα ή εάν κάποιος άλλος αρχαιολόγος, ειδικός της κλασσικής περιόδου εδύνατο να αναλάβει την παρουσίαση, πράξις δύσκολη λόγω θερινών δια τους υπαλλήλους διακοπών.
Η ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΛΙΒΟΙΑ
Α. Η ΜΕΛΙΒΟΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (12ος – 2ος αι. π.Χ.)
1. Η Μελίβοια ως όνομα θηλυκού γένους.
α. Διερευνώντες τα περί της Μελιβοίας γνωστά από τις Αρχαίες πηγές κείμενα, πρέπει αρχικά να πούμε ότι η πόλη της Θεσσαλικής Μαγνησίας οφείλει το θηλυκού γένους όνομά της, σε πρόσωπα της Ελληνικής Μυθολογίας, γνωστά με το όνομα Μελίβοια:
Μελίβοια ελέγετο:
- Η κόρη του Ωκεανού και γυναίκα του Πελασγού
- Η κόρη της Νιόβης και του Αμφίωνα
- Η γυναίκα του Θησέα
- Η μητέρα του Φέλλου
- Η γυναίκα του Φιλοκτήτη
- Η γυναίκα του Μάγνητα
Από την γυναίκα του Μάγνητα Μελίβοια πήρε το όνομα η πόλη αυτή της Θεσαλικής Μαγνησίας, διότι, καθώς γράφει ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης στο έργο του Παρεκ-βολαί είς την Ομήρου Ιλιάδα, ο Μάγνης έκτισε την πόλη αυτή για να τιμήσει τη γυναίκα του.
2. Οι αναφορές της πόλεως στις πηγές.
Η Μελίβοια, περίφημη πόλη της αρχαίας Μαγνησίας, αναφέρεται στις πηγές σε έξι περιπτώσεις.
α) Από τον ΄Ομηρο στον κατάλογο των πλοίων (Νεών Κατάλογος, 1190 π.Χ😉 ως πατρίδα του ήρωα Φιλοκτήτη, γιου του βασιλιά Ποίαντα και της Δημώνασσας, ο οποίος έλαβε μέρος στην Τρωϊκή εκστρατεία με επτά πλοία. Τα πλοία αυτά αποτελούσαν την συμμετοχή των πόλεων Μελίβοια, Μηθώνη, Ολιζών και Θαυμακία, στην μεγαλύτερη ναυτική επιχείρηση των Ελλήνων κατά τους μυκηναϊκούς χρόνους και ήταν επανδρωμένα με πολεμιστές απαράμιλλους στο τόξο και στην πάλη (1190 π.Χ.).
β) Από τον Ηρόδοτο, που αναφέρει ότι πολλά από τα συντρίμμια του στόλου του Ξέρξη που καταστράφηκε το 480 π.Χ. στη Σηπιάδα ακτή της Μαγνησίας, έφθασαν ως τη Μελίβοια, μετά την σύγκρουση των στόλων Ελλήνων και Περσών στο Αρτεμίσιο.
γ) Από τον Πλούταρχο, που περιγράφει την ωμότητα του «ανήκεστου και θηριώδου» τυράννου των Φερών Αλεξάνδρου, ο οποίος το 367 ή 366 π.Χ. έσφαξε τους Μελιβοιείς, άνδρες και εφήβους, ενώ βρίσκονταν συγκεντρωμένοι στην εκκλησία του δήμου, πράγμα που έκανε και στη θεσσαλική πόλη Σκοτούσσα.
δ) Με την ίδρυση της Δημητριάδος από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή (292 π.Χ.) η Μαγνησία χωρίσθηκε σε δύο μέρη. Η Μακεδονική κυριαρχία στην περιοχή, σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Πολύαινου επιβάλλεται αρχικά από τον Φίλιππο τον Β΄ (357 π.Χ.). Στο βόρειο ελεύθερο τμήμα της Μαγνησίας (που δεν ήταν κάτω από τον Μακεδονικό έλεγχο) πρέπει να συμπεριλαμβανόταν και η Μελίβοια.
ε) Ο Ρωμαίος ιστορικός Τίτος Λίβιος αναφέρει, ότι το 169 π.Χ. η Ρώμη έστειλε τον Μάρκο Ποπίλιο με πέντε χιλιάδες στρατιώτες να καταλάβει την Μελίβοια, αλλά, όταν ο βασιλιάς της Μακεδονίας Περσέας έστειλε τον αξιωματικό του Ευφράνορα με δύο χιλιάδες επίλεκτους στρατιώτες και με την εντολή να εισβάλουν κρυφά στην Δημητριάδα, αφού προηγουμένως διώξει τους Ρωμαίους από την Μελίβοια, ο ρωμαϊκός στρατός, πανικοβληθείς, έλυσε την πολιορκία της Μελίβοιας το έτος 169 π.Χ.
στ) Σύμφωνα με πληροφορίες επίσης του Τίτου Λίβιου, αμέσως μετά την μάχη της Πύδνας το 168 π.Χ., ο στρατηγός Γναίος Οκτάβιος κατέλαβε και κατέστρεψε ολοκληρωτικά την Μελίβοια. ΄Εκτοτε η άλλοτε ονομαστή πόλη φαίνεται ότι έπαψε να υπάρχει, καθόσον δεν μνημονεύεται να έπαιξε κάποιο ρόλο στην μετέπειτα μακρόχρονη περίοδο της ρωμαιοκρατίας στην Θεσσαλία.
3. Ονόματα Μελιβοιέων σε επιγραφές (του 4ου, 3ου και 2ου αι. π.Χ.).
Ονόματα Μελιβοιέων από επιγραφικές μαρτυρίες είναι, μέχρι σήμερα, γνωστά τρία.
α) Το όνομα Μικίνη Μελιβοιέα σε επιτύμβια στήλη, που βρέθηκε στη θέση «Λόχα» της Αττικής (4ο αι. π.Χ.;).
β) Το όνομα του «Θεοκλή Θερσίτου Μελιβοιέα» συναντούμε σε τιμητικό ψήφισμα της πόλης Ιασού της Καρίας της Μικράς Ασίας.
γ) Η τρίτη επιγραφή βρέθηκε εντοιχισμένη στο τουρκικό φρούριο του Βόλου. Είναι επιτύμβια στήλη του 2ου π.Χ. αι. και μόνη αυτή μας δίνει το θηλυκό του εθνικού: ΗΡΩΙΣΣΕΙ ΠΑΡΜΕΝΙΣΚΑ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ ΜΕΛΙΒΟΪΣΣΑ
(Μελιβοεύς – Μελιβοιάς)
Β. Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ
(Κατά τους συγγραφείς της περιόδου 1190 – 168 π.Χ.)
1. Σε πέντε σημεία ορίζουν την θέση της Μελίβοιας οι συγγραφείς της περιόδου από τον 12ο αι. (1190 π.Χ.) – 2ο αι. (168 π.Χ.):
α) Παραλιακή πόλη της Μαγνησίας : Σκύλαξ, Ηρόδοτος, Απολλώνιος Ρόδιος, Στράβων, Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Πλίνιος, Λουκρήτιος, Πομπώνιος Μέλας, Ορφικά, Σχόλια της του Ομήρου Ιλιάδος.
β) Πόλη της Θεσσαλίας : Λουκρήτιος, Λίβιος, Σέρβιος, Στέφανος Βυζάντιος.
γ) Κάτω από το Πήλιο : Ηρόδοτος, Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Σχόλια της του Ομήρου Ιλιάδος.
δ) Υπό τους Πρόποδες της ΄Οσσας : Λίβιος.
ε) Στον μεγάλο κόλπο μήκους 200 σταδίων μεταξύ ΄Οσσης και Πηλίου: Στράβων.
2. Κριτική των απόψεων.
Κρίνοντας τις πέντε φαινομενικά διαφορετικές τοποθετήσεις της Μελίβοιας όπως ορίζονται από τους αρχαίους συγγραφείς έχω να παρατηρήσω τα εξής :
Ενώ σήμερα, χαρακτηρίζοντας μια βουνοκορφή ενός ορεινού όγκου λέμε Πλιεσίδι, Ξεφόρτι, Φλαμούρι, Μαυροβούνι, Κούτζιμπος κ.λ.π., και οι αρχαίοι, δεν κάνανε τη διάκριση αυτή και λέγανε Πήλιο όλες τις βουνοκορφές από το πάνω μέρος του σημερινού Βόλου και του Τρίκερι ως το ακρωτήριο Δερματάς, δηλαδή ως τα νοτιανατολικά ριζά της ΄Οσσας (Κορδάτος, βλ. Ηροδ. VΙΙ, 129).
Έτσι δυνάμεθα τις πέντε θέσεις των ιστορικών να τις θεωρήσουμε φαινομενικά διαφέρουσες εκφράσεις μιας θέσεως και να δεχθούμε ότι, η Μελίβοια ήτο παραλιακή πόλη της Θεσσαλικής Μαγνησίας, στους πρόποδες της ανατολικής ΄Οσσας που θεωρούνταν τότε ως συνεχίζουσα το Πήλιο, αργότερα Βουνό των Κελλίων, σήμερα Κίσσαβος και πιο συγκεκριμένα στον κόλπο των 220 σταδίων ή 42 χιλιομ. πιθανότατα μεταξύ Σκιαθά και Κάστρου Βελίκας, δηλαδή μεταξύ Πηλίου και ΄Οσσης.
Γ. Η θέση της πόλεως κατά τους ιστορικούς
και περιηγητάς του 19ου αιώνος μ.Χ.
1. Πιθανολογείται ότι ευρίσκεται σε επτά διαφορετικά σημεία.
α) Βίγλα (Ν. Γεωργιάδης, Wace, Tam, Hignett), στις υπώρειες της ΄Οσσας, 2 χιλιομ. από τη θάλασσα.
β) Κάστρο Βελίκας (Leake, Λίβιος, Στράβων), πλησίον της Ι.Μ. του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.
γ) Παλαιόκαστρο Σκήτης (Mezieres, Tozer, Lolling) στα Βορειοανατολικά πρόβουνα της χαμηλής οροσειράς Μαυροβούνι, 6 χιλιομ. από τη θάλασσα.
δ) Κάστρο Σκιαθά Κάτω Πολυδενδρίου (Woodward, Ν. Γιαννόπουλος, Μ. Ιντζεσίλογλου).
ε) Θέση Σκιαθά (επίνειο) – Παλαιόκαστρο Σκήτης, ή πόλις, (Κορδάτος – Stahlin).
στ) Θέση Σκιαθά (πόλις) – Μετατόπισις 168 π.Χ. είς Σκήτη (Biesantz, Pritchett, Ν. Παπαχατζής).
ζ) Παλαιόκαστρο Νεοχωρίου Αγιάς (Πλασιά) (S. Backhuizen), (στην ενδοχώρα, 30 χιλιομ. από τη θάλασσα.
2. Απόπειρα ταύτισης της πόλεως.
Γενική παρατήρηση επί της ποικιλίας των απόψεων των νεοτέρων ιστορικών περιηγητών είναι ότι η διαφορά προκύπτει επειδή οι μαρτυρίες των αρχαίων πηγών για την θέση της αρχαίας Μελιβοίας είναι αποσπασματικές και ασαφείς. Όταν μάλιστα οι μαρτυρίες των πηγών, δεν επιβεβαιώνονται με σαφείς αρχαιολογικές ενδείξεις, οι γνώμες των ερευνητών επιστημόνων είναι θεωρητικές.
Κρίνοντας λοιπόν τις απόψεις των ερευνητών, με βάση τα ανασκαφικά συμπεράσματα του αρχαιολόγου κ. Αθ. Τζιαφάλια, την εμπειρική διάκριση και γνώση του κ. Δημ. Αγραφιώτη και την προσπάθεια ταύτισης της θέσεως της Μελίβοιας το 1985 από τον κ. Χαρ. Ιντζεσίλογλου, δυνάμεθα, αποκλείοντας τρείς εκ των πιθανολογουμένων θέσεων, να προβληματισθούμε επί των δύο υπολοίπων διά την επικρατέστερη εξ αυτών πλησιάζοντας, κατά το δυνατόν, την αλήθεια στην προσπάθειά μας να ταυτίσουμε γεωγραφικά την πόλη.
Οι τρείς αποκλειόμενες θέσεις είναι το Παλιόκαστρο Σκήτης, το Παλιόκαστρο Νεοχωρίου και η Βίγλα.
Η πρώτη θέση Παλαιόκαστρο Σκήτης είναι βυζαντινό ισχυρό φρούριο, ιδανικό για τη φύλαξη της διόδου Αγιόκαμπος – Αγιά – Λάρισα. Καλύπτει έκταση διακοσίων περίπου στρεμμάτων. Χώρος που οικοδομήθηκε στα βυζαντινά χρόνια, δεν φαίνεται να περιέκλειε πόλη, διότι δεν υφίστανται ερείπια κατοικιών στο εσωτερικό και δεν υπήρχε κατά τον κ. Τζιαφάλια καμιά παλαιότερη κατοίκηση. Δεν είναι παλαιότερο του 12ου – 13ου αι. μ.Χ.
Η δεύτερη θέση Παλαιόκαστρο Νεοχωρίου, που παρουσιάζει αρχαιολογικά ευρήματα χρονολογούμενα από τις αρχές του 6ου αι. π.Χ. μέχρι το τέλος του 5 αι. π.Χ. είναι βέβαιο ότι εγκαταλείφθηκε στα τέλη του 5ου αι. π.Χ., χωρίς να κατοικηθεί ποτέ σε νεότερες εποχές, είναι δε και πολύ μακριά από την θάλασσα.
Η τρίτη θέση είναι η Βίγλα στην κορυφή του ακρωτηρίου Δερματάς. Πρόκειται για ερείπια παρατηρητηρίου με υποτυπώδη οχύρωση των βυζαντινών χρόνων.
Η μικρή οχύρωση στη θέση Μολύβια, στη δίοδο Παλιουριάς-Μελίβοιας, ονομασία που θεωρήθηκε παραφθορά του ονόματος Μελίβοια, είναι των Ελληνιστικών χρόνων. Ίσως πρόκειται για κάποιο μικρό μακεδονικό φρούριο, επειδή η εγκατάσταση απλώνεται σε έκταση 8-10 στρεμμάτων μόνον. Επομένως δεν είναι δυνατόν να γίνει λόγος για ταύτιση της θέσης αυτής με την αρχαία Μελίβοια.
Γενικά και για τις τρεις περιπτώσεις, κατά τον κ. Τζιαφάλια, δεν συμβαδίζουν οι μαρτυρίες των πηγών με την αρχαιολογική βάση.
Ερχόμεθα τώρα στη θέση Σκιαθάς του Κάτω Πολυδενδρίου. (Νότιο άκρο του λεγόμενου κόλπου της Μελίβοιας στην παράλιο περιοχή του Κάτω Πολυδενδρίου Σκήτης).
Ο αρχαιολόγος Χαρ. Ιντζεσίλογλου αναφέρει ότι είναι η μόνη τοποθεσία που ανταποκρίνεται σε όλα σχεδόν τα στοιχεία και τις πληροφορίες που δίνουν οι αρχαίοι συγγραφείς για τη θέση της αρχαίας Μελίβοιας. Δηλαδή, το μικρό Κάστρο του Σκιαθά, το οποίο είναι σε θέση ικανή να ελέγχει τη δίοδο προς τις νοτιότερες υπώρρειες του Μαυροβουνίου – Β. Πηλίου:
α) Βρίσκεται μεταξύ Πηλίου και ΄Οσσας.
β) ΄Ηταν πόλη παραλιακή σε κόλπο μήκους πάνω από διακόσια στάδια και κοντά της υπήρχε μια θυελλώδης ακτή και αμμουδιά (Αγιόκαμπος). (Από το ακρωτήριο Δερματάς έως ακρωτήριο Πουρί = 42 χιλιομετρα δηλαδή 200 στάδια).
γ) Είναι θέσις ελέγχου της παραλίας του Αγιοκάμπου και του δρόμου προς Νότον.
δ) Ανταποκρίνεται στην περιγραφή του Λίβιου της πολιορκίας του 169 π.Χ.
ε) Από τον χώρο του Κάστρου προέρχονται τα πιο σημαντικά ευρήματα από όλες μαζί τις παράλιες πόλεις της προς το Αιγαίο Πέλαγος Μαγνησίας. (Με πρώτη την ενεπίγραφη κεραμίδα με σφράγισμα «Δημαία Μελιβοαίων» ή «Δημέα Μελιβοέα»;).
Όμως οι νεότερες εργασίες καθαρισμού που έγιναν από την ΙΕ΄ Εφορία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων και τα αρχαιολογικά στοιχεία, που ο κ. Τζιαφάλιας συγκέντρωσε, αποδεικνύουν ότι στη θέση Σκιαθάς δεν βρισκόταν η Αρχαία Μελίβοια δια τους ακόλουθους λόγους:
1.- Δεν υπάρχει μυκηναϊκός πυρήνας που να συνδέει τη θέση με την αρχαία μυθολογική παράδοση
2.- Από την περίοδο που αναπτύχθηκε, όπως είδαμε, η ιστορική Μελίβοια, μετά τα μέσα του 5ου αι. π.Χ., δεν βρέθηκε κατά τις ερευνητικές εργασίες εδώ κανένα ίχνος ζωής.
3.- Ο περιβάλλων χώρος είναι ορεινός και αντενδείκνυται για καλλιέργεια αμπέλου που γνωρίζουμε ότι ήτο η κύρια απασχόληση των Μελιβοιέων.
4.- Η έκταση του οικισμού είναι πολύ μικρή, μόνον 55 στρέμματα, εκ των οποίων το 20΄΄/ο είναι απότομοι βράχοι και ως εκ τούτου δεν θα μπορούσε εδώ να αναπτυχθεί μια οργανωμένη πόλη με Δημόσιες λειτουργίες (Εκκλησία του Δήμου – Αγορά).
Θα μπορούσε όμως να αποτελεί το επίνειο μιας μεγάλης πόλεως, διότι έχουμε μικρό αρχαίο οικισμό με μεγάλη εμπορική δραστηριότητα.
Εξετάζοντας, τέλος, το Κάστρο της Βελίκας διαπιστώνουμε ίχνη οχύρωσης που κατά την γνώμη των κ. Τζιαφάλια και Αγραφιώτη είναι από τον 4ο αι. π.Χ. με μεταγενέστερες επισκευές των Παλαιοχριστιανικών και των Βυζαντινών χρόνων. Δηλαδή υπάρχει βυζαντινό κάστρο, το οποίο στηρίζεται σε οχύρωση των Ελληνιστικών χρόνων.
Η έρευνα στην ευρύτερη περιοχή οδηγεί στην διαπίστωση ότι η κατοίκηση ήταν συνεχής και από παλαιότερους του 4ου αι. π.Χ. χρόνους, διότι η πεδινή έκταση περιμετρικά από τον λόφο που αριθμεί πάνω από 200 στρέμματα είναι κατάσπαρτη από όστρακα των κλασσικών και των ελληνιστικών χρόνων.
Δημοσιεύσαμε ήδη αρχιτεκτονικά μέλη προερχόμενα από παλαιοχριστιανική βασιλική, κιβωτιόσχημους και καλυβίτες τάφους στα πρανή του λόφου και στην πέρξ της Μονής του Θεολόγου (Αγίου Ιωάννου) περιοχή ή από το προσχωσιγενές πεδινό τμήμα μέχρι τη θάλασσα.
Επίσης δεν είναι ασήμαντο να κατατεθεί το γεγονός ότι οι ψαράδες του σύγχρονου οικισμού της Βελίκας χρησιμοποιούσαν μέχρι και πριν λίγα χρόνια, προτού κατασκευασθεί το σύγχρονο λιμάνι, ως καταφύγιο των πλοιαρίων τους, τους φυσικούς ορμίσκους της θέσης Σκιαθάς, οι οποίοι είναι οι μόνοι σε όλη την αλίμενη περιοχή του Αγιοκάμπου, παρόλο που η απόσταση είναι 9-10 χιλιόμετρα.
Ο γνωστός αρχαιολόγος κ. Αθανάσιος Τζιαφάλιας ο οποίος, εάν δεν απουσίαζε στο εξωτερικό, θα μας έλεγε ο ίδιος όσα εγώ σήμερα προσπαθώ να σας αναπτύξω στην εργασία μου με τίτλο «Αναζητώντας την αρχαία Μελίβοια», καταλήγει θέτοντας ερωτηματικά για την ταύτιση της πόλεως με το Κάστρο της Βελίκας και λέγοντας τα εξής:
«Μήπως εδώ ήταν η αρχαία Μελίβοια και η θέση Σκιαθάς ήταν το επίνειό της, το οποίο χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους Μελιβοιείς μετά τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. όπως και σήμερα; Τίποτα ακόμα δεν είναι βέβαιο, γιατί οι επιφανειακές έρευνες σε μια περιοχή με πυκνή, σχεδόν απροσπέλαστη βλάστηση, δεν εξασφαλίζουν απόλυτα θετικά συμπεράσματα. Ωστόσο, το μόνο βέβαιο νόμιζω είναι ότι η αρχαία Μελίβοια βρίσκεται μέσα στη ζώνη της παραλίας του Αγιοκάμπου και περιμένει να αντικρίσει το φως».
Στην περίπτωση, λοιπόν, όπου, κατόπιν έρευνας, δικαιωθεί η άποψη του Ληκ (W. M. Leake), ο οποίος τοποθετούσε εδώ την Μελίβοια, ο Δημ. Αγραφιώτης θεωρεί, ότι συνέχεια της αρχαίας Μελίβοιας είναι η Παλαιοχριστιανική Κενταυρόπολις, καθώς τούτο υποδηλώνεται από τμήματα του τείχους, αρχιτεκτονικά μέλη – υπολείμματα παλαιοχριστιανικής βασιλικής με ψηφιδωτό δάπεδο σε χώρο παραλιακής κατοικίας στην Βελίκα, νόμισμα των μέσων του 6ου αι. και βαρβαρικά νομίσματα σχήματος φακής.
Δ . ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Κατά την ταπεινή μου γνώμη και συμπληρώνοντας μόνο τις γνώμες των ειδικών επιστημόνων πιστεύω, ότι θα μπορούσε η Αρχαία Μελίβοια να έχει ως ακρόπολη το Κάστρο της Βελίκας, διότι:
α) Ταυτίζεται γεωμορφολογικά με τις αναφορές των πηγών (αρχαίων ιστορικών) και είναι δυνατόν να είχε αναπτυχθεί στην αρχή του μεγάλου θαλάσσιου κόλπου μήκους 200 σταδίων, δηλαδή μεταξύ Δερματά και Σκιαθά.
β) Εάν, μετά από ανασκαφές, ανευρεθούν ίχνη πόλεως των μυκηναϊκών και των ιστορικών χρόνων στα πρανή του Κάστρου και κατωτέρω, φαίνεται εφικτό εξ απόψεως χώρου 2.000 άνδρες Μελιβοιείς να ευρίσκονται συγκεντρωμένοι στην εκκλησία του Δήμου, ώστε ομαδικά να θανατωθούν από τον Αλέξανδρο των Φερών το 366 π.Χ..
γ) Υπάρχει μεγάλη γόνιμη έκταση (χωματοβούνια) στις υπώρρειες της ΄Οσσας Ν.Α. του Κάστρου της Βελίκας, ώστε να δικαιολογείται η ύπαρξη καλλιεργειών αμπέλου και μεγάλης παραγωγής οίνου.
δ) Εάν τα λαξεύματα στους βράχους του όρμου Κρυψιάνα στη θέση Σκιαθάς, οι τετράγωνοι τόρμοι για την τοποθέτηση αναθηματικών στηλών και οι ευθυντηρίες κτιρίων είναι ενδείξεις υπάρξεως λιμενικών εγκαταστάσεων, δια να θεωρήσουμε ότι η πόλις χρησιμοποιούσε δύο φυσικούς ορμίσκους για τον λιμενισμό των πλοίων στο μέχρι και σήμερα λεγόμενο Αυλάκι, πρέπει, νομίζω, να ερευνηθεί και η πιθανότητα λιμενισμού των πλοίων της Μελίβοιας κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους στον όρμο της Παλιουργιάς. Διότι αν ο όρμος Παλιουργιάς, το σημερινό ρέμα-χείμαρρος, λειτουργούσε υπό άλλην μορφολογία σαν φυσικό και ασφαλές λιμάνι, είμεθα πιο κοντά στην ταύτιση της πόλεως γνωρίζοντας και τον Ταρσανά της.
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ
ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΟΣ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΤΗΝ 6ην ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1996
ΜΕ ΘΕΜΑ «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΕΛΙΒΟΙΑ»
1.- ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΔΡΟΣΟΣ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΜΕΛΙΒΟΙΑΣ.
Στην ανακοίνωση γίνεται προσπάθεια καταγραφής με βάση τις πηγές, των αναφορών του ονόματος της πόλεως Μελίβοια και των Μελιβοιέων. Ακόμη επιχειρείται η γεωγραφική ταύτιση της αρχαίας πόλεως Μελίβοια σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς από του 5ου αι. π.Χ. μέχρι του έτους 168 π.Χ. και τους μεταγενέστερους μελετητές του θέματος.
2.- ΔΕΡΙΖΙΩΤΗΣ ΛΑΖΑΡΟΣ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΒΟΙΑΣ.
Εκτίθενται τα αποτελέσματα των αρχαιολογικών ερευνών και των ανασκαφών που έγιναν στην περιοχή της Μελίβοιας από την 7η Εφορεία Βυζαντινών και μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων της οποίας είναι Προϊστάμενος.
3.- ΑΓΡΑΦΙΩΤΗΣ ΔΗΜ. Κ.
Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ.
Πρόκειται για μια πρώτη προσέγγιση της Ιστορίας της Μονής με βάση ανέκδοτα έγγραφα, αρχαιολογικά δεδομένα και στοιχεία από τις φιλολογικές πηγές και την τοπική παράδοση. Εξετάζεται πρώτα η σύγχρονη ιστορία της Μονής και με βάση τα ανωτέρω στοιχεία, γίνεται μια επιστροφή στους περασμένους αιώνες. Για τα χρόνια αυτά διατυπώνονται βάσιμες υποθέσεις για το χρόνο εμφάνισης της Μονής, την αρχική της θέση και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτή κατέληξε κατά τα μέσα του 18ου αιώνος στη θέση που βρίσκεται σήμερα.
4.- ΚΑΝΔΗΛΑΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ
ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ ΣΤΗ ΜΕΛΙΒΟΙΑ.
Συγκεντρώνονται στην ανακοίνωση αυτή αναφορές Ελλήνων και ξένων περιηγητών του ΙΗ΄- ΙΘ΄αιώνος σχετικά με τη Μελίβοια και την περιοχή της.
5.- ΣΠΑΝΟΣ ΚΩΣΤΑΣ
ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΗΣ ΜΕΛΙΒΟΙΑΣ.
Στην ανακοίνωση αυτή εξετάζονται ετυμολογικά – γλωσσολογικά τα Επώνυμα και τα ονόματα των κατοίκων της Μελίβοιας, που παρουσιάζουν με τη μορφή τους εξαιρετικό ιστορικό και ονοματολογικό ενδιαφέρον.