
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου είναι η δεύτερη ενορία της Αγιάς και βρίσκεται στα Β.Α. της κωμόπολης. Είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, τα κλίτη της οποίας χωρίζονται με ξύλινους κίονες που σχηματίζουν τοξοστοιχίες. Στη νοτιοανατολική γωνία του ναού έχει προσκολληθεί ένα παρεκκλήσιο, που είναι αφιερωμένο στη μνήμη των Αγίων Αναργύρων. Και τα δύο αυτά κτίσματα ανήκουν στο 18ο αι., όπως χρονολογούνται από τις σωζόμενες μέχρι σήμερα επιγραφές.
Υπάρχουν, ακόμη, δύο ενεπίγραφες μαρμάρινες πλάκες στην ανατολική όψη που αναγράφουν το έτος 1749, χρονολογία που αναγράφεται και στην επιγραφή του κυρίως ναού. Παρατηρούμε ότι, ο κυρίως ναός του Αγίου Γεωργίου «ιστορίθη» το έτος 1749, ενώ το παρεκκλήσιο των Αγίων Αναργύρων το έτος 1706 ή 1709; Έχουμε δηλαδή μία διαφορά σαράντα τριών χρόνων μεταξύ των δύο ιστορήσεων. Η επιγραφή, όμως, του κυρίως ναού αναφέρει ότι «ανηγέρθη εκ βάθρων» (το 1749) ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Ίσως, λοιπόν, το παρεκκλήσιο προϋπήρξε του κυρίως ναού ή το «ανηγέρθη εκ βάθρων» σημαίνει μια νεότερη επισκευή ή επέκταση ενός άλλου ναού, μικρότερου του σημερινού. Τούτο, όμως, δεν είναι δυνατό να αποδειχθεί.
Όταν το 1972 η Αρχαιολογική Υπηρεσία, με διακρτική επέμβαση, αφαίρεσε τα ασβεστοχρίσματα της ανατολικής όψης, φάνηκαν οι κατά διάφορες εποχές φάσεις του ναού. Βλέποντας σήμερα την πλευρά αυτή, παρατηρούμε ότι έχει τρεις κόγχες ημικυκλικές εξωτερικά και εσωτερικά. Η τοιχοδομία όμως, της νότιας κόγχης είναι διαφορετικής μορφής από τις άλλες δύο (κεντρική και βόρεια), στις οποίες διακρίνεται καθαρά μία προσπάθεια απομίμησης.
Εκτός από την κόγχη διασώζονται πάνω από αυτή το ανατολικό αέτωμα και μέρος του ανατολικού τοίχου. Επίσης, στην κορυφή του αετώματος διακρίνεται ένα μονόλοβο παράθυρο και στην κόγχη ένα δίλοβο. Όλη η κατασκευή αυτή, από τα μορφολογικά της στοιχεία, αποδεικνύει την ύπαρξη ναϊδρίου κατά τη βυζαντινή εποχή (13ος αι.) που ενσωματώθηκε στο μεγάλο ναό του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος κατασκευάστηκε το 18ο αι.
Σε σχέση με την ανατολική πλευρά, ο ναός σήμερα είναι αδιακόσμητος. Η πλευρά αυτή, με την εναλλαγή λίθων και πλίνθων, με τη χρήση πωρόλιθων ορθογωνισμένων ή τριγωνικών στο αέτωμα, με το πλίνθινο βαθμιδωτό κόσμημα, καθώς και με την επιμελημένη γενικά τοιχοδομία, αποδεικνύει πόση σημασία δόθηκε στη διακόσμησή της και κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους. Πρέπει εδώ να παρατηρηθεί η ύπαρξη μιάς εντοιχισμένης τετράγωνης πήλινης πλάκας, πάνω από το δίλοβο παράθυρο. Η πλάκα αυτή φέρει ένα φυλλοφόρο σταυρό και ανάμεσα στις κεραίες του υπάρχει η επιγραφή: Ι(ΗΣΟΥ)Σ Χ(ΡΙΣΤΟ)Σ ΝΗΚΑ.
Ο ναός είναι κατάγραφος από τοιχογραφίες που ανάγονται στο πρώτο μισό του 18ου αι., σύμφωνα με την επιγραφή που προαναφέραμε. Επί της αρχιερατείας του Θεοφιλέστατου αγίου Δημητριάδος κυρίου Θεοκλήτου, ιστορήθηκε ο ναός το έτος 1749. Είναι σημαντικό το ότι διασώζεται η επιγραφή, και το έτος της «ιστορήσεως» συμπίπτει με την οικονομική ανάπτυξη της κωμοπόλης Αγιάς οκτώ χρόνια προ της ανύψωσης της επισκοπής Δημητριάδος σε Αρχιεπισκοπή (1757).











