Περιγραφή Ναού: Είναι τρίκλιτη μεταβυζαντινή βασιλική, ξυλόστεγη, η οποία στα ανατολικά απολήγει σε τρεις αψίδες, μια πεντάπλευρη στη μέση και δυο ημικυκλικές στα πλάγια. Ο ναός είναι ένας από τους αρχαιότερους μεταξύ εκείνων που διασώθηκαν εντός του οικισμού της Αγιάς. Τη νότια κόγχη της ανατολικής πλευράς του σημερινού κτιρίου (διακονικό), είναι φανερό ότι την αποτελεί βυζαντινός ναΐσκος του 13ου-14ου αιώνος μ.Χ. (εποχή Παλαιολόγων). Φέρει αξιόλογη κεραμοπλαστική διακόσμηση, την οποία ανεπιτυχώς επιχείρησαν να μιμηθούν οι τεχνίτες που εκτέλεσαν τις εργασίες της διαπλάτυνσης του ναού στα μέσα του 18ου αιώνα.
Στις αρχές του 18ου αιώνα (1706) προσαρτήθηκε στη νότια πλευρά του βυζαντινού ναΐσκου, στο ανατολικό τμήμα, ο μικρός ναΐσκος των Αγίων Αναργύρων, μετόχι πιθανότατα της ομώνυμης Μονής της Αγιάς ο οποίος είναι τοιχογραφημένος. Διαπλατύνθηκε και διαμορφώθηκε σε τρίκλιτη βασιλική, όπως σώζεται σήμερα, κατά το έτος 1749, επί επισκόπου Δημητριάδος Θεοκλήτου Β΄. Φέρει τοιχογραφικό διάκοσμο του 18ου αιώνος, έργο στο μεγαλύτερο τμήμα του του αγιώτη αγιογράφου Θεοδώρου Ιερέως κάτω από τον οποίο υπάρχει παλαιότερο στρώμα που πιθανότατα είναι το αρχικό Βυζαντινό.
Στη βορειοδυτική γωνία εξωτερικά φέρει πενταόροφο καμπαναριό.
Πανηγύρεις: 23η Απριλίου ή Β΄ Διακαινησίμου.
Παρεκκλήσια: Αγίων Αναργύρων με τοιχογραφία του 1706.
Εξωκκλήσια: Θεωρούνται η Ι.Μ. Αγίας Τριάδος και η Ι.Μ. Αναλήψεως.
ΙΕΡΑΙ ΜΟΝΑΙ:
α) Ι.Μ. Αγίας Τριάδος: Μονόκλιτη βασιλική με δύο εσωτερικές κόγχες ανατολικά. Καθολικό Μονής χτισμένο το 1630 επί Καλλίστου αρχιερέως. Περιέχει τοιχογραφίες του 1715 Ιωαννικίου Δημητριάδος (αλλά και του 1609 στην κόγχη) πάνω από την είσοδο, Φιλοξενία του Αβραάμ «δέησις Ιωάννου και Σεραφείμ». Πανηγυρίζει του Αγίου Πνεύματος
β) Ι.Μ. Αγίων Αποστόλων: Οι ρεαλιστικές, εκφραστικές, λεπτομερείς αλλ’ ουχί φλύαρες τοιχογραφίες του αγιώτη αγιογράφου Θεοδώρου Ιερέως (1756) ιστορούν πλήρως τον μικρό τούτο μονόχωρο δρομικό ναό. Στην Αγιά αναφέρεται κατά το 1569/70 Ι. Μονή των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, σε Τούρκικα κατάστιχα απογραφής. Η σωζόμενη επιγραφή ιστορίσεως του Ναού, αναφέρει: «Ιερατεύονταις δε εν τη Μωνί ταύτι αλεξάνδρου». Πανηγυρίζει την 29η και 30η Ιουνίου.
γ) Ι.Μ. Αναλήψεως: Η Ι.Μ. Αναλήψεως είναι κτίσμα του 1896. διαδέχθηκε το παλιό Μοναστήρι που κάηκε το 1866. Πανηγυρίζει την Πέμπτη Αναλήψεως.
Ναοί ανήκοντες εις την Ενορία:
α) ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ (γνωστός ως Κοινόβιο).
Περιγραφή Ναού: Επιμήκης ναός του τύπου της μονόχωρης δρομικής βασιλικής, με τοιχογραφίες που χρονολογούνται στις αρχές του 18ου αιώνος. Διαπιστώθηκε η ύπαρξη και δεύτερου στρώματος τοιχογραφιών. (στον εξωνάρθηκα του ναού αφιερώθηκε το έτος 2004 παρεκκλήσιον εις τιμήν του Οσιομάρτυρος Αγίου Εφραίμ Νέας Μάκρης).
Πανηγύρεις: 6 Δεκεμβρίου.
β) ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ
Περιγραφή Ναού: Μονόχωρο ναΐδριο. Βρίσκεται νοτιοδυτικά και σε μικρή απόσταση από τον Ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου. Διασώζει αρκετά αξιόλογα στοιχεία (αρχιτεκτονικά και τοιχογραφίες). Πρόσφατα (2006) ευρέθη τάφος κάτωθεν του δαπέδου ψηφιδωτό τμήμα και αγγεία πήλινα. Υπάρχει πληροφορία ότι υπήρχε μετόχι της Ιεράς Μονής της Παναγίας του Κύκκου: «Ταύτης υπήρχε μετόχιον παρά το ναΐδριον της Αγίας Παρασκευής, το οποίον εζωγράφισε ζωγράφος, ο οποίος ωνομάζετο – Ζωγράφος Θεσσαλός του ποτέ Μιχαήλ Αποστόλη – «Θ.Χ.» τομ. Ε΄ 1936, σ. 242 Αρχείον Ιστορικόν Μ. Δάλλα, υποσημ. (1).
Στο μετόχιο αυτό βρέθηκαν τεμάχια λιθογραφίας των τοιχογραφιών της Ιεράς Μονής του Κύκκου. Πληροφορία χρονολόγησης τοιχογραφιών του Ναού από χειρόγραφο του Θ. Χατζημιχάλη, σ. 47, «1642» αρχιερατεύοντος Δημη-τριάδος Γρηγορίου. Εσχάτως (Φεβρουάριος 2007) εις εργασίας αρμολογήσεως εξωτερικής τοιχοποιΐας ευρέθη στην νότια πλευρά χρονολόγησις αγιογραφίας σε υπέρθυρο +-1580 μ.Χ.
Πανηγύρεις: 26η Ιουλίου.
γ) ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΘΕΟΔΩΡΩΝ (παλαιά ενορία)
Περιγραφή Ναού: Τρίκλιτη Βασιλική (1650). Ενοριακός ναός παλαιότερα. Ανακαινίσθηκε το 1835 και έλαβε «σύγχρονη» μορφή το 2006 όταν αφαιρέθηκε το παλαιό τέμπλο και επικαλύφθησαν οι ελάχιστες τοιχογραφίες του Ιερού με «καλύτερες»της εποχής μας.
Πανηγύρεις: Σάββατο της Α΄ εβδομάδας των Νηστειών και την Κυριακή της Ορθοδοξίας.
δ) ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ του Νέου του εν Βουναίνης (Κερασάς)
Περιγραφή Ναού: Υπήρξε ο ενοριακός Ναός και ταυτόχρονα μητροπολιτικός μέχρι τη δεκαετία του 1870. Διέθετε και επισκοπείο δια τον εκάστοτε Δημητριάδος.
Ο Ναός σήμερα έχει τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής, που απολήγει στα ανατολικά σε τρεις ημικυκλικές εξωτερικώς αψίδες. Τη μορφή αυτή την απέκτησε ο Ναός κατά το 1890. Ο παλαιότερος Ναός, άγνωστο ποιας μορφής, υπέστη ζημιές κατά τα μέσα του 19ου αιώνα. Διασώζονται μόνο στο Ιερό Βήμα λίγες τοιχογραφίες, οι οποίες μπορούν να τοποθετηθούν χρονολογικώς στον 16ο αιώνα. (Κατά τον Θεόδωρο Χατζημιχάλη στο έτος 1585). Διατηρούνται ενσωματωμένα αρχιτεκτονικά τμήματα ενός βυζαντινού κτίσματος (αρχές καμαρών και οικοδομικά στοιχεία στο κάτω ορατό τμήμα της κεντρικής αψίδας του ναού εξωτερικά).
Στο εσωτερικό του ναού, εκτός των λίγων τοιχογραφιών, διασώζεται και το ξυλόγλυπτο τέμπλο, το οποίο κοσμούσε το Ναό των μεταβυζαντινών χρόνων. Έχει συμπληρωθεί αριστερά και δεξιά, για να καλύψει το σημερινό πλάτος που δόθηκε στο κτίριο κατά την εκ νέου ανέγερσή του το 1890. Από τις εικόνες του τέμπλου διατηρούνται αρκετές του 18ου αιώνος. Υπάρχουν ακόμη και αρκετές εικόνες ζωγραφισμένες από τον Νικαιώτη ζωγράφο-αγιογράφο Νικόλαο Αργυρόπουλο και μια του γιου του Γεωργίου Ν. Αργυρόπουλου.
Στη Ν.Α. γωνία του Ιερού υπάρχει διώροφο εξάπλευρο κωδωνοστάσιο, χτισμένο το 1897. Επιγραφή αναφέρει ως χρόνο ανέγερσης του Ναού το 1500 μ.Χ. ίσως αποτελεί παρανάγνωση της ορθής παλαιάς χρονολογίας.
Στα λίγα εκκλησιαστικά βιβλία, τα οποία βρίσκονται σε κακή κατάστα-ση, διασώζονται αρκετές πολύτιμες για την τοπική Ιστορία σημειώσεις – «ενθυμήσεις» των χρόνων της Τουρκοκρατίας.
Πανηγύρεις: 9η Μαΐου.